Zawsze mnie dziwi, gdy do apteki przychodzi pacjent z receptą np. na antybiotyk i jedyne co go na ten moment interesuje to to, czy będzie mógł pić alkohol w trakcie leczenia. Trudno mi zrozumieć, że ktoś już obciążonemu infekcją organizmowi chce dokładać triggera w postaci alkoholu, po którym przecież zdrowy człowiek źle się czuje, a co dopiero chory…

Zapraszam na posta o najważniejszych istotnych klinicznie interakcjach alkoholu z lekami.

Co się stanie, gdy wymieszasz alkohol z lekami?
Cóż, to się okaże, bo nie ma reguły. Każdy jest inny i skutki połączenia zależą m.in. od substancji leczniczej (i jej dawki), rodzaju i ilości alkoholu (choć czasem wystarczy niewielka ilość do wystąpienia reakcji), odstępu czasu między nimi, tolerancji na nie, współistniejącymi chorobami, stanem organizmu itd. Nawet jeśli nie ma badań potwierdzających interakcję między dwiema substancjami to nie oznacza, że połączenie jest bezpieczne – nadal istnieje ryzyko interakcji.
Alkohol może wchodzić w interakcje z lekami na dwa sposoby: może wpływać na stężenie któregoś z nich (interakcje farmakokinetyczne) lub wywoływać zmiany w funkcjonowaniu organizmu, bo efekty działania tych substancji albo będą się sumować, albo wzajemnie znosić (interakcje farmakodynamiczne). Każda z nich może być zagrożeniem dla pacjenta.

Reakcja disulfiramowa
Jest najbardziej znaną interakcją leku z alkoholem i wykorzystywana jest w leczeniu alkoholizmu. Mówi Wam coś Esperal lub wszywka? 🙂

Disulfiram (Esperal) hamuje aktywność dehydrogenazy aldehydowej (odpowiada ona za metabolizm alkoholu) i powoduje kumulację toksycznego aldehydu octowego w organizmie. Nawet niewielka ilość alkoholu będzie powodować objawy potężnego kaca (wymioty, czerwona skóra, drgawki, bóle głowy, pocenie, spadek ciśnienia). Podobny efekt do disulfiramu mogą dać niektóre leki jak furagina, metronidazol/tynidazol, cefalosporyny (antybiotyki), leki przeciwgrzybicze (ketokonazol), hipoglikemizujące pochodne sulfonylomocznika itd. W czasie tych reakcji też dochodzi do zahamowania utleniania aldehydu octowego (który powstaje z przemiany etanolu) i mogą wystąpić niefajne objawy, które omówię na przykładzie furaginy.

W czasie kuracji furaginą nawet niewielka ilość alkoholu może wywołać efekt disulfiramowy. Furagina hamuje metabolizm alkoholu i dochodzi do kumulacji toksycznego aldehydu octowego, odpowiedzialnego za objawy: zaburzenia rytmu serca, czerwone wykwity skórne, pocenie, nudności czy wymioty.


Alkohol i leki p/alergiczne
Alkohol będzie potęgował wystąpienie zaburzeń koncentracji i senności. Zarówno etanol jak i leki działają depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy, więc nasilimy efekt sedatywny (nasenny).

Alkohol a leki antykoncepcyjne
Akurat w tym przypadku nie odnotowano interakcji z alkoholem, niemniej jednak w razie zatrucia alkoholem mogą wystąpić biegunka czy wymioty, a to jak wiemy już może osłabiać działanie tabletek antykoncepcyjnych.

Alkohol a leki p/bólowe
Alkohol wzmaga wydzielanie kwasu solnego w żołądku i tym samym zwiększa ryzyko uszkodzenia błony śluzowej i powstania wrzodów/nadżerek. A w połączeniu z NLPZ-ami zwiększa ich szkodliwe działanie na błonę śluzową przewodu pokarmowego, co może się objawić krwawieniami z przewodu pokarmowego czy wrzodami.

Alkohol a leki psychiatryczne
Nie powinno się pić alkoholu w trakcie leczenia lekami przeciwdepresyjnymi, przeciwpsychotyczymi czy przeciwlękowymi. Leki te, tak jak alkohol, działają depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy i takie połączenie może potęgować senność, zaburzać koncentrację i koordynację ruchową. Istnieje też ryzyko depresji oddechowej i wahań ciśnienia, gdy są spożywane większe dawki alkoholu.

Alkohol a leki p/cukrzycowe
Alkohol hamuje glukoneogenezę i zwiększa ryzyko wystąpienia hipoglikemii u cukrzyków! Nadużywanie alkoholu przez cukrzyka zwiększa też ryzyko neuropatii i retinopatii cukrzycowej. Połączenie alkoholu z metforminą grozi wystąpieniem kwasicy mleczanowej, a z pochodnymi sulfonylomocznika – nasila ich działanie hipoglikemizujące.

Alkohol a antybiotyki
Alkohol w połączeniu z niektórymi antybiotykami obniża skuteczność terapii lub nasila nieprzyjemne objawy niepożądane. Połączenie cefalosporyn, nifuratelu czy metronidazolu z alkoholem może powodować objawy disulfiramowe. Stosowanie doksycykliny u pacjentów przewlekle nadużywających alkoholu wiązało się ze zmniejszonym stężeniem leku we krwi. W przypadku osób leczonych norfloksacyną alkohol może nasilać działania niepożądane (bóle i zawroty głowy) oraz zmniejszać sprawność psychomotoryczną. Już sama infekcja jest dużym obciążeniem dla organizmu. Antybiotyki wpływają nie tylko na „złe” bakterie wywołujące infekcję, ale i na naszą „dobrą” mikroflorę. W trakcie terapii pacjent możeo odczuwać nieprzyjemne objawy ze strony przewodu pokarmowego, jak nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka itd. Czy serio jest mu tu jeszcze potrzebny trigger w postaci alkoholu?

Bibliografia:

• Olszanecki R., Wołkow P., Jawień J.: Farmakologia. PZWL, wyd. II, 2017.
• Tymiński R., Woroń J.: Niekorzystne interakcje leków – aspekty kliniczne i prawne. Medical Tribune Polska, 2020.
• Zachwieja Z.: Interakcje leków z pożywieniem. MedPharm Polska, 2016.
• Kostka-Trąbka E., Woroń J.: Interakcje leków w praktyce klinicznej. PZWL, wyd. II, 2016.
• opieka.farm: Zeszyty Apteczne: Istotne interakcje leków z żywnością i alkoholem. Wyd I, 2019.
• Weathermon R. , Crabb D., Alcohol and Medication Interactions. Alcohol Research & Health, Vol. 23, No. 1, 1999.
• Neutel et al.: The effect of alcohol abuse on the risk of NSAID-related gastrointestinal events. Ann Epidemiol. 2000.
• Śliż D., Mamcarz A.: Medycyna Stylu Życia. PZWL, wyd I, 2020.
• Buczko W.: Kompendium Farmakologii i toksykologii Mutschlera. MedPharm, 2011.
• drugs.com
• ChPL produktów leczniczych